الهدایة الکبری (کتاب)این کتاب درباره زندگی و کرامات چهارده معصوم به وسیله حسین بن حمدان خصیبی (م ۳۴۶) نوشته شده است. ۱ - محتوای کتابمطالب تاریخی کتاب حاضر به شیوه حدیثی بیان شده و مؤلف سلسله اسناد خود را بیان کرده است. ابواب ۱۴ گانه کتاب به اعتبار ۱۴ معصوم تنظیم شده و هر باب به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود: قسمت اول کلیاتی درباره تاریخ هر معصوم ا زاحوال شخصی است و قسمت دوم به ذکر روایات مختلف با ذکر سلسله اسناد مشخص می‌پردازد که غالب اسناد به ائمه منتهی می‌شود و در آنها معجزات و کرامات هر معصوم شامل تعیین مصادیق علم غیب او، تصرف او در نظام تکوین همچون زنده کردن مردگان و طی الارض خود و یا با همراهی اصحابش و نیز سخن گفتن به زبانهای گوناگون و نیز سخن گفتن با حیوانات ، نباتات و جمادات آنها ذکر می‌شود حجم مطالب درباره هر معصوم متفاوت است چنانکه درباره امام دوازدهم حجم بیشتری اختصاص داده شده است. ذکر روایاتی درباره رجعت ، به ویژه روایت مفصل مفضل بن عمر از امام صادق علیه‌السّلام است. پانزدهمین بخش کتاب که در نسخه چاپی حذف شده است، درباره ابواب دوازده گانه ائمه علیهم‌السّلام می‌باشد. از مطالب ارزشمند این کتاب، ذکر تفصیلی دیدگاهها و اعمال یاران فارس بن حاتم قزوینی که در کمتر کتب رجالی و تاریخی شیعه یافت می‌شود، وضعیت جامعه شیعی بعد از وفات امام عسکری علیه‌السّلام و فعالیتهای جعفر کذاب است. ۲ - نقد کتاب مذکوردر خصوص این کتاب از قدیم اظهار نظرهای شدیدی نسبت به محتوای وجود داشته، آن را غیر معتبر و غلو آمیز دانسته و برخی آن را از کتب فرقه نصیریه می‌دانند. در عین حال کتاب حاضر جایگاه مناسبی در میان آثار بعدی امامیه یافته و از آن نقل کرده‌اند. در سال‌های اخیر مقاله‌ای از آقای نعمت الله صفری در نقد این اثر منتشر شده (مجله طلوع، ش ۱۶) که آن را از آثار مؤثر در شیعه امامیه و برگرفته از روایات غالیان دانسته و می‌نویسد: به نظر می‌رسد انتشار این روایات می‌تواند بیشترین اثر را در معرفی چهره‌ای مشوه از تاریخ تشیع و به دنبال آن انزجار عمومی مسلمانان از این مکتب تابناک که با جان فشانیهای ائمه معصومین علیهم‌السّلام بر جای مانده داشته باشد. نقد این مقاله نیز در شماره‌های بعدی این مجله وجود دارد و نویسنده می‌گوید: فهرست نویسان، کتاب الهدایه الکبری را در ردیف آثار خصیبی نیاورده‌اند بلکه وی کتاب الهدایه داشته و احتمالا مطالبی بر آن افزوده شده است. ۳ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |